Het Gesprek… Sacha de Boer

Het is een grauwe decemberdag wanneer wij de bescheiden Sacha de Boer ontmoetten in het café-restaurant Amsterdamse Dauphine. Nietsvermoedend dat Sacha achter ons zit bestellen wij onze koffies. Van de ene tafel naar de andere bespreekt ze het onderwerp duurzaamheid. Bevlogen begint ze te vertellen dat ze net een gesprek had over een nieuw duurzaamheidsprogramma met toevallig een oude studiegenoot die ze al jaren niet had gesproken.

Tekst: Eva Metselaar en Evy Rijshouwer, Beeld: Nygel Libiee

FEEST OF TENTAMEN?

En zo vallen we meteen in onze eerste vraag: Hoe was Sacha als student? “Ik hield wel van een feestje,” begint de oud-presentatrice,  die nu -net als tijdens haar studie- weer fotografe is. Haar interesse in het menselijke doen en laten begon bij haar eerste studie psychologie. Toen ze erachter kwam dat ze geen interesse had om therapeut te worden, liep ze tegen de studie communicatiewetenschappen aan. “Ik heb twee jaar gedaan over mijn propedeuse psychologie. Ik maakte namelijk steeds dezelfde afweging; ik heb een feest en een tentamen… feest, tentamen, feest, tentamen,” vertelt Sacha terwijl ze haar handen op en neer beweegt als een weegschaal. “Een tentamen kan ik herkansen… Een feest komt niet meer terug.” Jullie kunnen haar keuze wel raden.

Tijdens haar studie was ze een bezige bij, met haar baantje als fotografe bij een studentenblad – knipoogt ze naar onze fotograaf – begon ze ook met werken voor RTL Nieuws, toen nog nét nieuw. “Een vriendin van mij werkte daar en ik wilde een wel eens zien hoe ze nou nieuws maakten in de praktijk. Dus ik mocht een keer met haar mee en vroeg daar aan de eindredacteur hoe de afwegingsprocessen nou echt gingen, want dat had ik net op de universiteit geleerd.” Ze lacht en vervolgt: “Die man deed zijn vinger in zijn mond, stak hem op en zei ‘nou zo’”.

VAN BAANTJE NAAR BAANTJE

Bij RTL Nieuws werd de basis gelegd voor haar journalistieke carrière: “Ik kwam er iemand tegen die een koeriersbedrijf had en voor RTL Nieuws werkte. Via die koerier werden de bandjes van locatie naar de redactie gebracht, dus ik stond vooraan, want dat leek mij een interessant bijbaantje. Zo kon ik de hele tijd bij iedereen meekijken. Zoals verslaggevers en de redactie.” Daar zag ze Jeroen Pauw en Loretta Schrijver die ze niet durfde aan te spreken, de grote BN’ers in haar woorden, waar zij nu net zo goed tussen past. “Ik bleef daar na elke klus een beetje rondhangen en vroeg aan verschillende mensen: ‘Wat ben je aan het doen?’ Zo heb ik veel in de praktijk geleerd tijdens mijn studietijd.” 

“Dat is wat journalistiek is, gewoon nieuwsgierig zijn. Dat vind ik fantastisch aan het vak, je wil iets weten en je vraagt het gewoon!” Van het één kwam het ander, tijdens haar koerierswerk kwam ze een cameraman tegen die een geluidsman nodig had en zij stond weer vooraan. Daaruit hoorde ze hoe AT5 werd opgezet en solliciteerde ze, zonder ervaring, voor de functie van bureauredacteur waar ze tot haar verbazing voor werd aangenomen. Dankzij haar ervaring in het veld werd ze in no time verslaggever. “Ook weer omdat ik vooraan stond en de kansen die ik kreeg met beide handen aanpakte. “Met pijn in mijn hart ben ik na bijna een jaar werken bij AT5 gestopt om mijn studie af te ronden, en heb mijn scriptie geschreven over de start van een lokaal tv-station.”

EEN CAMERA OPENT DEUREN
Wanneer wij vragen waar haar liefde voor fotografie vandaan komt vertelt Sacha: “Mijn beslissende ervaring, dat kan ik nu achteraf zeggen want je weet op dat moment natuurlijk niet dat het zo’n ervaring is, was toen ik tien was. Ik had de oude analoge camera van mijn vader gekregen en ik moest voor school een werkstuk maken wat ik zelf mocht invullen. Mijn school heette niet de vrije school, maar dat was het wel.” 

Ze lacht en neemt een slok van haar koffie voordat ze vervolgt. “Ik had bedacht dat ik met mijn camera door Weesp ging lopen en de geveltjes zou fotograferen. Op het moment dat ik voor de zoveelste gevel stond en er eigenlijk wel weer klaar mee was, kwam er een wildvreemde man op mij aflopen.” Terwijl Sacha dit vertelt hangen wij aan haar lippen en zien we haar verhaal voor ons afspelen. “Hij vroeg aan mij wat ik aan het doen was. Op dat moment dacht ik, hij gaat mij op mijn kop geven dat ik onder schooltijd buiten aan het rondlopen ben. Dus ik begon snel uit te leggen dat ik voor school bezig was, maar hij stopte mij en zei: ‘weet je wat jij moet doen? Een stukje teruglopen en dan bij het ophaalbruggetje door je knieën gaan zodat op je foto de brug een omlijsting vormt voor het geveltje.’ Dat vond ik zo’n leuke tip!”

Dat was nog niet alles, want de 10-jarige Sacha was pas net begonnen. “Na wat verder lopen kwam ik bij een geveltje waar het politiebureau achter was, hier ontstond mijn eerste journalistieke ervaring. Ik vroeg me af wat er nou in een politiebureau gebeurde.” Kleine Sacha liep te fantaseren over boeven achter tralies en recherches met handboeien aan hun riem. “Gesterkt met mijn camera als excuus belde ik daar aan. Een agent deed open en ik zei ‘hallo ik ben Sacha de Boer en ik doe een werkstuk over… Het politiebureau!” Weer lacht ze als ze terugdenkt aan dat moment. “Tot mijn verbazing mocht ik naar binnen en liet de agent mij het hele politiebureau zien! Helaas geen boeven en handboeien maar ik kon alle vragen stellen die ik maar wilde…” Of ze op dat moment nog foto’s heeft gemaakt? “Dat ben ik volledig vergeten!”

Zo verbaast als ze was hoe haar camera deuren opende die voor andere gesloten waren, zo had ze graag haar iets oudere jongere zelf wat willen meegeven. “Tijdens het opzetten van de lokale nieuwszender AT5 was ik zo druk met het vak. Ik zou nu graag tegen mijn jongere zelf zeggen, had nou die camera meegenomen om dat vast te leggen. Historische foto’s waren dat geweest.”

LIEVER ACHTER DE CAMERA
Trots vertelt Sacha hoe ze op haar 21ste, na lang sparen een spiegelreflexcamera kocht en met haar eerste baantje als fotograaf begon. Ze werkte voor een castingbureau en maakte portretten voor een studentenblad. Toen ze eenmaal zelf het presenteren in rolde werden er ook portretfoto’s van haar gemaakt. “Dat ik af en toe zelf op de foto moest, vond ik niet leuk. Ik voelde daardoor een blokkade om zelfportretten te schieten. Ik dacht hierdoor: wat doe ik die mensen aan? Het is verschrikkelijk!” Vertelt ze op een humoristische manier met enige afschuw op haar gezicht. Juist omdat ze het zelf zo afschuwelijk vond om op de foto te gaan, kon ze zich uiteindelijk goed verplaatsen in het model.  Ze vertelt hoe ze over die blokkade heen is gekomen: “Mijn broer vroeg of ik foto’s kon maken die hij nodig had voor zijn werk. Als mensen zelf op de foto willen, dan vind ik het wel oké. Mijn psychologische achtergrond kwam tijdens het fotograferen terug, doordat ik me af ging vragen hoe ik mensen op hun gemak kon stellen. Het antwoord: ervoor zorgen dat mensen zichzelf zijn en zich prettig voelen. Dat is altijd gebleven, waardoor ik op die manier een soort sociale fotograaf ben, door mensen op hun gemak te stellen.”

VERHALENDE FOTOGRAFIE
Uitgelaten vertelt Sacha hoe ze aan haar grotere opdrachten als fotograaf begon: “Toen ik het achtuurjournaal presenteerde, werkte ik om de week. Ik wist toen ook mijn rooster min of meer tot aan kerst 2050, daardoor kon ik weer fotoprojecten plannen. Ik had hier zo’n plezier in als vrijevogel.” 

Bij de vraag wat het eerste serieuze fotoproject was dat ze oppakte moet Sacha even nadenken. “Een heel serieus eerste project was denk ik de Noordpool,” antwoordt ze terwijl ze twee boeken met haar foto’s van de Noordpool genaamd Tegenpool tevoorschijn haalt. Sacha vertelt verder hoe ze in de week dat ze niet moest presenteren dit soort fotoprojecten deed: “Ik maakte op de Noordpool het verhaal over hoe de Inuit leven en wat zij merken van klimaatverandering. Ik vind het fantastisch om dit soort onderwerpen te tackelen, echt journalistiek handwerk. Je gaat op zoek naar verhalen en je weet niet wat je tegen gaat komen.” 

Sacha vindt het erg belangrijk dat er een verhaal achter haar foto’s zit: “Mijn stijl is erg rustig, een foto moet naar de essentie toegaan. Je moet door het kijken naar de foto het verhaal kunnen begrijpen.” Ze haalt een foto uit het boekje erbij, op de foto zijn traditionele jagers te zien die zowel een slee met honden als een sneeuwscooter bij zich hebben. Daardoor zie je op de foto hoe de manier van jagen is veranderd. Daarnaast zie je dat de foto heel mistig is, dat komt doordat het weer vaker plotseling omslaat door de klimaatverandering. De jagers proberen naar de zon te wijzen, aangezien ze normaal gesproken zich oriënteren door de stand van de zon. Deze kunnen ze niet meer vinden door de dikke laag mist. 

ROMANTISCH EN AANGRIJPEND
“Zo daar moet ik echt even over nadenken..” antwoordt Sacha peinzend over wat haar mooiste reis is geweest. Na een korte stilte, antwoordt ze: “Ik denk dan toch de Noordpool.” Ze vertelt dat ze er twee keer is geweest in 2008 en 2015 en waarom haar eerste reis het mooist blijft. “De foto’s uit 2008 waren bijna romantisch, of in ieder geval vertonen ze het beeld dat je hebt bij de Noordpool. Je ziet mannen in dierenvellen die nog traditioneel jagen met speren. Toen ik terugkwam waren er geen bontjassen meer, maar North Face jassen. Het verhaal dat ik vertelde toen ik voor het eerst naar de Noordpool ging, kon ik de tweede keer al bijna niet meer vertellen.” 

Naast mooie momenten vertelt Sacha ook over meeslepende momenten. Ze vertelt dat de Inuit geloven in Sila, zij staat voor het weer, het klimaat en eigenlijk alles wat ademt en leeft. Daarnaast staat Sila ook voor de ziel en dus voor: ‘ik’. “Een Inuit zei tegen mij: Sila is in de war..”, vertelt Sacha aangrijpend. “Toen hij dat tegen mij zei vond ik dat zo heftig, want het gaat om iets zoveel omvattends.” Sacha vertelt verder over hoe ze niet alleen op de Noordpool zag dat Sila in de war was, maar ook op andere plekken op de wereld.

GROENE DRAAD

Duurzaamheid is altijd al een rode draad geweest in Sacha’s leven. Als kind was ze veel buiten te vinden met haar WNF Ranger handboek waarmee ze tot haar grote plezier konijnensporen opzocht. Met een brede lach vertelt Sacha dat haar interesse voor natuur er eigenlijk vanaf kinds af aan al was. “Dat vond ik zo leuk! Ik voelde mij ook een enorme Ranger! Met houten stokjes ging ik dan bijvoorbeeld pijlen maken. Ik denk ook dat het hier allemaal is ontstaan.” 

In Sacha’s werk komen vaak de onderwerpen duurzaamheid en klimaat terug. Wij wilden daarom weten of ze zelf kiest voor deze rode draad in haar werk of dat het meer op haar pad komt. “Het is een combinatie. Er zijn nog steeds andere onderwerpen die ik ook heel interessant vind, maar ik merk dat dit onderwerp mij heel erg aan het hart gaat. Ook als ik fotografielezingen geef dan kom ik altijd terug op hoe belangrijk het duurzaamheidsverhaal is en en dat we er allemaal iets aan kunnen doen.”

Als we afscheid nemen, stapt ze op haar fiets, draait zich nog één keer om en zwaait.