Eenzaamheid onder jongeren
Eenzaamheid is niet langer een ‘ouderenkwaaltje’. Dat is het trouwens nooit geweest. Maar nu nóg meer jonge mensen met eenzaamheid te dealen hebben door de coronacrisis, wordt het hoog tijd om het taboe rondom eenzaamheid te doorbreken. Zelf heb ik hier de laatste maanden behoorlijk veel last van, wat me meer dwarszit dan dat ik zou willen toegeven. Ik kan me níet voorstellen hoe dat moet zijn voor de jongeren die pas net aan hun studententijd begonnen zijn. Het kan niet zo zijn dat ik de enige ben die hiermee zit, was dan ook mijn gedachte. Die bleek accuraat. Na enkele oproepjes te hebben gedaan en via-via te hebben rondgevraagd, stroomden de appjes van medestudenten – die ik niet kende – binnen. Daar schrok ik van. Ik heb de afgelopen weken lange gesprekken gevoerd met medestudenten over eenzaamheid en veel verdrietige, maar ook hoopvolle verhalen gehoord. Er is een enorm gevoel van respect in mij gegroeid voor het feit dat zij, stuk voor stuk, hun enorm persoonlijke verhalen met mij wilden delen. Het werd me dan ook steeds duidelijker dat het belangrijk is om hier aandacht aan te besteden. In de hoop het gesprek over eenzaamheid onder jongeren op te starten en aan de gang te houden. Want als er iets is wat ik de laatste weken heb geleerd, is het dat je in je eenzaamheid niet alleen bent. Graag deel ik enkele verhalen van niet alleen mijn, maar ook jouw medestudenten met je.
DAVE BRUINSMA, DERDEJAARS CMD-STUDENT (22)
“Voor de coronatijd zat mijn leven eigenlijk vol met sociale activiteiten. Ik werkte drie keer per week in de kroeg, waar ik veel mensen ontmoette. Daarnaast was ik altijd samen met vrienden en sprak ik op school met medestudenten. Maar zelfs toen had ik eigenlijk al wel last van eenzaamheid. Ik trek me vaak terug omdat ik ADD heb en snel te veel prikkels ervaar. Uiteindelijk wordt dat eenzaam. Nu, door de lockdown, heb ik die prikkels niet. Ik ben dus onvrijwillig eenzaam. Ik woon nog thuis, bij mijn ouders. Alle lessen van CMD volg ik online. Ik kan op dit moment niet werken, gezien ik een baan heb in de horeca. Tot enkele maanden geleden had ik een vriendin die ik bijna elke dag zag, dat is helaas weggevallen. Door dat alles samen ervaar ik een heel moeizame sfeer en krijg ik een vervelend humeur. Dat zit me erg dwars. Soms blijf ik echt weken in mijn depressie hangen en heb ik last van negatieve gedachten. Ik vind het lastig om daar weer uit te komen. Niemand in mijn directe omgeving herkent dat gevoel, voor zover ik weet. Ik voel me dus wel een beetje bezwaard om dit onderwerp aan te snijden. Hier zitten andere mensen toch niet op te wachten, denk ik dan. Als ik met mijn vrienden ben, vind ik het lastig om daarover te beginnen terwijl we gewoon een biertje drinken en het gezellig is. Ik probeer de boel zoveel mogelijk de boel te laten. Ik maak me geen zorgen over wanneer er een einde aan eenzaamheid komt, maar ik heb tegelijkertijd ook niet echt iets om me aan vast te houden. Het heeft lang geduurd voordat ik open en eerlijk over mijn depressie en eenzaamheid werd. Ik probeer dat nu wel zoveel mogelijk doen, omdat ik denk dat er veel mensen in dezelfde situatie zitten als ik. Op deze manier kan ik misschien een stukje herkenbaarheid bieden en anderen inspireren om de situatie te verbeteren.”
ROOS DEN HAMER, VIJFDEJAARS CMD-STUDENTE (22)
“Ik ervaar de quarantaine als ontzettend eenzaam. Momenteel ben ik in therapie voor een angststoornis, terwijl ik altijd een sociaal dier was. Door de quarantaine en het niet meer spreken van mensen, ben ik volledig 180 graden gedraaid in mijn sociale interactie en durf ik amper naar de kapper. Dat is heel eenzaam. Het komt deels omdat ik mezelf afzonder. Ik vind het nu ontzettend moeilijk om met mensen te praten. Dat ben ik echt helemaal ontwend. Ik probeer er daarnaast wel echt op te letten dat ik zelf niet besmet raak of anderen besmet. Idealiter spreek ik met vrienden af om ook wat leuke dingen op de planning te hebben. Dat deed ik in het begin van de coronatijd veel, maar dat staat nu op een laag pitje. Daarnaast ben ik aan het afstuderen, wat veel stress en angst geeft. Dat in combinatie met de isolatie zorgt ervoor dat ik eigenlijk niet meer mezelf ben. Sinds kort is het snel bergafwaarts gegaan met mijn mentale gezondheid. De dagen zijn zo donker en ik heb erg weinig tijd voor mezelf. Het is te merken dat iedereen het lastig vindt om afleiding te vinden in deze tijd: gesprekken gaan al snel over nieuwe coronacijfers, maatregelen en vaccinaties. Je staat ermee op en gaat ermee naar bed. Hoe langer het duurt en hoe minder uitzicht er is, hoe moeilijker het wordt. Eigenlijk wil ik gewoon onder de dekens liggen en wachten tot het voorbij is. Ik leef erg toe naar mijn afstudeer-deadline, in de hoop dat ik het haal. Daarna heb ik weer iets meer tijd voor mezelf en kan ik hopelijk stukje bij beetje het leven proberen op te pakken. Daarnaast lijkt me heel fijn om mensen weer gewoon een knuffel te geven. Écht contact. Weer even adem kunnen halen. Omdat er nu zóveel slechte berichten zijn en er een constante dreiging is, voelt het alsof ik al driekwart jaar mijn adem aan het inhouden ben. Verder heb ik onwijs veel zin om weer op vakantie te gaan! Dan kom ik altijd helemaal tot rust. Ik vertel mijn verhaal omdat ik het heel belangrijk vind dat er over eenzaamheid wordt gepraat. Ook op mijn eigen kanalen probeer ik dit altijd te delen. Het is een zware tijd. De één vindt het simpelweg niet leuk, maar de ander vindt het écht heel lastig. Laten we wat comfort bij elkaar zoeken.”
INGE VRENCKEN, DERDEJAARS CMD-STUDENTE (25)
“Wat ik zelf heel erg merk, zeker nu in de winter, is dat het lastig is om ergens naar uit te kijken. Ik haal normaal gesproken mijn energie uit interactie met andere mensen. Vaak ben ik degene die de vragen stelt, die veel aan het woord is en aanwezig is. Ik hou ervan om connecties met anderen te maken. Dat is erg lastig nu. Ik ben erg empathisch ingesteld, waardoor ik me vaak onbewust aanpas aan aan de mensen met wie ik ben. Nu heb ik eigenlijk niemand om me aan aan te passen. Ik heb niet ineens een existentiële crisis of zo hoor! Maar ik merk wel dat deze tijd me aan het veranderen is. Hoe werkt dat dan straks als we ineens wel weer allemaal mensen kunnen zien? Eenzaamheid heeft denk ik ook heel erg te maken met je niet gehoord of niet begrepen voelen. Het is niet altijd een kwestie van letterlijk alleen zijn, maar er alleen voor staan. Ik heb vaak dagen waarop het me niet lukt om productief te zijn, waardoor dan niets meer lukt. Vroeger zou ik op zo’n moment vriendinnen bellen en eventjes eruit gaan, iets leuks doen. Maar dat kan nu niet meer. Alles is nu zó gepland… terwijl je gevoel niet kunt plannen. Ik ben verdrietig over het feit dat een groot deel van mijn studententijd op deze manier ingevuld wordt. Als je dan al niet zo lekker in je vel zit, hakt dat er wel echt in. Eenzaamheid is net als de binnenkant van een horloge: er zijn allemaal verschillende tandwieltjes die de boel samen draaiende houden. Als er op een gegeven moment een tandwieltje een beetje roestig is, stopt de rest er ook mee. Het is belangrijk om je eigen patronen te leren herkennen en daar niet blind voor te zijn. Leer jezelf kennen en kom erachter wat voor jou wel of niet werkt. Als ik me eenzaam voel, probeer ik dat zoveel mogelijk te accepteren en te laten zijn. Het scheelt dat ik inmiddels redelijk goed weet wie ik ben, waar ik voor sta en wat ik wil. Je wordt nu behoorlijk op jezelf aangewezen. Dan is het wel belangrijk dat je het niet al te lastig vindt om alleen te zijn. Maar ook als je dat niet kunt, zijn er veel manieren waarop je daar wel meer vrede mee kunt krijgen. Het is helemaal niet erg om je soms klote te voelen en te zitten met negatieve gevoelens. Ik vind dat gelukkig zijn veel te veel de norm is in onze samenleving. Eenzaamheid hoort niet bij dat plaatje. Daar moeten we vanaf, maar dat stukje kwetsbaarheid is voor heel veel mensen nu nog te lastig. Van je omgeving leren dat eenzaamheid echt zo gek niet is en dat je in het eenzaam zijn niet alleen bent, kan het zware gevoel al een stuk verlichten. Het is zó belangrijk om naar elkaar te leren luisteren. Niet altijd advies te willen geven of problemen voor elkaar op te lossen. Soms is een luisterend oor alles wat je nodig hebt. En is niets prettiger dan je verhaal kunnen doen zonder daar feedback op te krijgen. Het is tijd om eenzaamheid onder jongeren te normaliseren”
DE REMEDIE TEGEN EENZAAMHEID – VOLGENS JOUW MEDESTUDENTEN
Iedereen gaat op zijn eigen manier om met eenzaamheid. Dave, Roos en Inge hebben inmiddels een paar remedieën gevonden die hen goed helpen tegen de eenzaamheid.
“Hobby’s zoeken is voor mij dé oplossing tegen eenzaamheid. Zelf maak ik graag muziek en kunst, dat is echt mijn uitlaatklep. Even ergens anders mee bezig zijn, even de tijd vergeten. Dat werkt afleidend. Het is fijn om productief te zijn en resultaat te zien. Daarnaast kan het nemen van initiatief een groot verschil maken.” – Dave
“Leer te genieten van de tijd die je in je eentje spendeert. Eén van de belangrijkste dingen die ik daarbij wel heb geleerd is om geen belachelijke doelen voor jezelf te stellen. Als ik mezelf wijsmaak dat ik iets moet doen en daar uiteindelijk in faal, ben ik nog verder van huis. Stel doelen, maar splits de grotere doelen op in kleine stapjes. Dat maakt het haalbaar en werkt motiverend. Verwacht niet gelijk het beste van jezelf. Als je bijvoorbeeld meer boeken wilt lezen, spreek dan met jezelf af om een hoofdstuk per dag te lezen in plaats van dat je jezelf pusht om in twee dagen een heel boek uit te lezen. Neem jezelf serieus en werk naar dingen toe, maar wees niet té streng voor jezelf.” – Inge
“Wat voor mij heel goed werkt is om de tijd die ik voor mezelf maak heel bewust door te brengen. Door soms bijvoorbeeld een stukje te wandelen, een frisse neus te halen en op te schrijven hoe ik me voel. Op goede dagen maar ook op slechte dagen. Het werkt echt om van je af te schrijven. Dat maakt je iets bewuster van dingen die wél goed gaan en van je vooruitgang. Toen de angst en de stress zodanig de overhand namen in mijn leven dat ik het ook fysiek niet meer trok, besloot in met iemand te gaan praten. Zoek hulp van buitenaf, los niet altijd alles zelf op. Dat kan je ver op weg helpen.” – Roos
“Je beter voelen gaat vaak heel onbewust, in de meeste gevallen is er niet één specifiek ding dat daarvoor zorgt of wat voor jou het verschil maakt. Wat voor mij wel goed werkt is om de activiteiten die ik op een dag doe in twee categorieën in te delen: dingen waar ik energie voor moet geven en dingen waar ik energie van krijg. Ik probeer elke dag de balans tussen die twee op te zoeken. Dat lukt natuurlijk niet altijd, maar kan veel positiviteit opleveren als het wél lukt.” – Inge
PRAAT EROVER
Alle geïnterviewde studenten gaven stuk voor stuk aan hun verhaal te willen vertellen in de hoop het gesprek over eenzaamheid onder jongeren op te starten en aan de gang te houden. Ervaar jij ook eenzaamheid? Praat eens met de mensen die dichtbij je staan. Je familie, vrienden, huisgenoten, klasgenoten of docenten. Vraag hoe zij over dit onderwerp denken, en of ze er wel eens mee te maken hebben. Of vertel vanuit jouw ervaring. Grote kans dat zij zich hierin herkennen en/of graag een luisterend oor bieden. Ook kun je voor een luisterend oor of een goed gesprek 24/7 bellen naar het nummer 0900-0767.
Lisa Kroesen, hoofdredactrice