De mens achter… Saskia Pouwels

Op een regenachtige dag ontmoet ik CMD-docent Saskia Pouwels in het café bij de Botanische Tuinen. Ze is namelijk het liefst buiten, als het even kan in de Alpen, maar voor nu zijn we maar even gesetteld voor de Hogeschool Utrecht. 

Tekst: Eva Metselaar, Beeld: Nygel Libiee

“Ik werk als grafisch ontwerper en in mijn optiek is grafisch ontwerpen een hele brede definitie. Ik vind dat het een sociale rol heeft, waardoor we als ontwerpers in contact komen met verschillende vormen van sociale uitwisselingen en bijbehorende waardeconflicten. Het gaat niet alleen over posters of logo’s, dit zijn enkel middelen. Als ontwerpers balanceren we tussen verschillende denkwijzen, communicatiestijlen, levenswijzen en alternatieve vormen van interactie. Deze balans wordt niet alleen beoefend in de beschermde ruimtes, maar in directe interactie met het dagelijkse sociale en economische leven. Ontwerpen is wat mij betreft geen onschuldig vakgebied, omdat het invloed heeft op hoe we de wereld om ons heen, maar ook onszelf en elkaar, in die wereld begrijpen.”

Wilde je altijd al grafisch ontwerper worden?

“Niet zo bewust, ik denk dat ik vrij jong al begreep dat we niet allemaal gelijkwaardig werden behandeld en dat we ook niet allemaal gelijk zijn, maar dat we dat wel willen nastreven. Of ik heel bewust was op mijn zeventiende dat ik ook die gelijkheid wilde nastreven door middel van grafisch ontwerpen, dat weet ik niet zo goed. Wat ik wel weet, is dat ik al vrij snel doorhad dat je als ontwerper een bepaald platform hebt. Deze moet je ook respecteren, je gebruikt het ook, maar als je het niet respecteert, kan je het mísbruiken. Je hebt waarschijnlijk altijd wel blinde vlekken als ontwerper, maar je blijft leren van de wereld om je heen, ik denk dat het belangrijk is om rekening te houden met welke impact jouw ontwerpen kunnen hebben.”

Waar is die bewustwording ontstaan?

“Op de basisschool al, haha! Het klinkt nu alsof ik een enorme GreenPeace fanatiekeling was, nou ja, misschien is dat ook wel zo. Op de basisschool maakte ik al posters die ik dan thuis ophing verwijzend naar de impact van CFK op het milieu – wat vroeger in spuitbussen zat wat de ozonlaag aantaste – om mensen te informeren. In dit geval mijn ouders. Ik begreep volgens mij op dit moment nog niet helemaal wat er aan de hand was, maar ik was me wel bewust dat ik met een visuele vertaling impact kon maken op hoe mensen ergens over nadachten. Ik heb mijn eerste infographic getekend op het schoolbord toen ik een spreekbeurt hield over zure regen.”

Dus het creatieve zat er al vanaf jongs af aan in?

“Zeker, ik ben nooit gestopt met tekenen… Misschien heeft dat wel te maken met dat ik dyslectisch ben en door middel van tekeningen dingen begreep. Dat doe ik overigens nog steeds, ook als ik met een student praat ben ik bezig met visueel structuur aanbrengen, anders kan ik niet nadenken. Vroeger voelde het namelijk alsof er weinig tot geen hulp voor dyslecten op school was, dus ik werd al snel als ‘dom’ bestempeld. Tenminste, zo voelde dat.”

“Omdat ik niet goed kon lezen en schrijven, werd ik in een leesclubje gestopt. Op mijn school zaten heel veel andere culturen en etniciteiten in één klas. Kinderen uit Irak, Iran, Pakistan en Chili, vluchtelingen die de Nederlandse taal nog niet vaardig waren. Omdat ik samen met deze kinderen in het leesclubje zat en op school werd ik me ook bewust van verschillen.”

Over welke verschillen heb je het dan?

“Hoe we van en met elkaar konden leren, waarom een aantal van mijn klasgenoten boos waren en zich onbegrepen voelde, want zo voelde ik mij soms ook. Het is pas jaren later dat ik me besef hoeveel ik daar al heb geleerd, maar dat heeft me wel enorm gevormd. Soms vraag ik het mezelf ook af: ‘Wat als ik niet dyslectisch was geweest? Wat als ik in het top-klasje had gezeten?’ Hoe was ik dan gevormd en waar zou ik dan terecht zijn gekomen?”

Ben jij zelf ook buiten jouw bubbel gestapt in jouw studententijd?

“Wel vaak, ja. Ik ben ook heel nieuwsgierig. Het is natuurlijk heel veilig om iets te doen waar je goed in bent, maar buiten een eigen bubbel kijken vind ik wel belangrijk. Ik heb een kunstacademie achtergrond en daar werden we over grenzen heen geduwd. Je werd eerst afgebroken, om vervolgens weer opgebouwd te worden. Wat ik waardeloos onderwijs vind, maar ook dat heeft mij gevormd. Daar heb ik geleerd om mijn grenzen te herkennen, hoe ik weerbaar kan handelen en er op een veilige manier buiten kan stappen.”

Hoe was je eigenlijk als student?

“Op de middelbare school wisten mijn ouders niet wat ze met mij aan moesten, want ik deed niks anders dan tekenen en sporten. Pas tijdens mijn grafische MBO opleiding aan het Sint Lucas viel alles op zijn plek en voelde ik me thuis, ik kon daar mezelf zijn. Toen werd ik ineens enorm gedreven omdat ik beter begreep waarvoor en wat ik studeerde. Een tien was ineens niet goed genoeg bij wijze van spreken, haha!”

En buiten school?

“Ik ging vet veel uit. Ik was alleen maar bezig met het nachtleven. Ik werd een mix tussen een gabber, techno en een metalhead, ik was aan het experimenteren met de genres en hoe die cultuur is.”

We zitten hier bij de Botanische Tuinen omdat je graag buiten bent, het liefst in de Alpen. Waar komt die liefde vandaan?

“De Alpen omdat we daar niet heen hoeven te vliegen. Ook hou ik van rotswand klimmen, en ik vind het een fijn gevoel om me nietig te voelen. Om te begrijpen dat we maar een klein onderdeel zijn van een heel groot ecosysteem, waar we als mensheid wel veel (negatieve) impact op hebben. Dat brengt een bepaalde bewustwording en verantwoordelijkheid met zich mee. Tijdens het klimmen zoek je ook continu mentaal en fysiek je eigen grenzen op. Soms is het fijn en soms ook niet. Gedachten als: ‘Wat doe ik hier?’, ‘Hoelang duurt dit nog?’ en ‘hoe kom ik hier weg?’ komen vaak genoeg voorbij. Je zit continu in extremen en ik vind het prettig om soms eens even niet comfortabel te zijn, te moeten afzien. Soms moet je ergens doorheen om op een plek te komen waar je content kan zijn. Dit is ook de realiteit van het dagelijkse leven natuurlijk”

Wat wil je graag meegeven aan de studenten?

“We zijn onderdeel van een geheel, een collectief, een ecosysteem. Jij als individu doet ertoe. Wat jij doet als individu in het geheel heeft impact op het collectief, wees daarvan bewust. Hoe jij je daartoe verhoudt is een reis, sta daarvoor open.”

FAVORIETEN

Top 5 bands, niet in bepaalde volgorde:

• Tool

• Meshuggah

• All Them Witches

• Zeal & Ardor

• Led Zeppelin

Favoriete keuken: alles met hartig deeg – komt voort uit de samen kokende vriendengroep ‘gluten freunde’

Favoriete plek: Thuis

Favoriete seizoen: Herfst

Favoriete schrijver: Octavia Butler