IvM’ers over seksueel grensoverschrijdend gedrag
Seksueel grensoverschrijdend gedrag is de laatste maanden een veelbesproken onderwerp geweest in de media, en dat is misschien maar goed ook. Want voor veel te veel mensen is dit helaas nog steeds een realiteit waar ze in hun dagelijks leven mee te maken krijgen en nare gevolgen van ervaren. We spreken IvM’ers (Instituut voor de Media) die graag iets over dit onderwerp willen delen. CMD’er Koen vertelt over zijn studieproject dat hij wijdde aan seksueel grensoverschrijdend gedrag en Journalistiek docent Neeltje doet een boekje open over haar ervaringen hiermee. Beiden vertellen in alle openheid hun verhaal, in de hoop om jou iets mee te geven.
KOEN VAN DRUTEN, CMD
“Drie jaar geleden moest ik voor CMD een creatief project maken waarvoor ik zelf een onderwerp mocht kiezen. In een tijdspanne van een halfjaar hadden vier vrouwen in mijn omgeving een nare ervaring met seksueel grensoverschrijdend gedrag; van intimidatie tot verkrachting. Dat raakte me zó erg, ik weet nog dat het ineens heel dichtbij kwam. Daar wilde ik iets mee doen, simpelweg omdat ik het niet begreep. Ik besloot me voor het project in seksueel grensoverschrijdend gedrag te verdiepen en aan de hand van mijn gevonden informatie een campagne te starten hiertegen. Dat begon allemaal met een onderzoek, waarvoor ik verschillende vrouwen en mannen interviewde over dit onderwerp. Uit dat interview trok ik een erg opvallende conclusie: bijna iedere vrouw krijgt wel eens te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar iedere man zegt geen grenzen over te gaan op dit gebied.
Dat zette me aan het denken: heb ik zelf een vrouw eigenlijk ooit iets misdaan? Op de middelbare school was ik als hitsige puber absoluut niet altijd heel netjes daarin. Dit was één van de meest verschrikkelijke realisaties die ik ooit heb gehad. Rondom mijn studententijd werd ik volwassener. En daarmee kwam ook de gedachte dat ik niet alleen aantrekkingskracht en seksuele relaties hoef te hebben met vrouwen, maar dat juist ook een vriendschappelijke band heel plezierig kan zijn. Rond die periode ging ik een keer uit met vrienden, en toen viel me pas op hoe vrouwonvriendelijk ze zich gedroegen. Daar schrok ik erg van, maar tegelijkertijd herinnerde ik me eigenlijk ook niets anders.
“Je bent geen slecht persoon, je maakt domme keuzes en dat kan veranderen.”
Het probleem begint écht bij de mannen. En erger nog: sommige mannen hebben het niet eens door dat hun gedrag niet door de beugel kan. Aan de andere kant durven vrouwen het denk ik niet te zeggen als ze iets overkomt op dit vlak, omdat seksueel grensoverschrijdend gedrag in onze maatschappij genormaliseerd is. De focus bij de aanpak van dit probleem, moet liggen bij de mannen. Zij moeten hun foute gedrag in eerste instantie herkennen en daarnaast ook erkennen dát ze iets fout doen. Er zit veel kracht en moed in het toegeven van een fout. Dat maakt je niet persé een slecht persoon, je hebt fout gehandeld. Als je daarvan leert en daarin groeit, dan verbeter je als persoon.
In mijn campagne heb ik voornamelijk gefocust op ‘kleinere dingen’, zoals straatintimidatie. Ik zeg ‘kleinere dingen’, maar die zijn voor anderen erg intens en bepalend. Het is denk ik belangrijk om daarmee te beginnen, want als op dat vlak het bewustzijn wordt gecreëerd hoop ik dat die manier van denken bij de complexere gevallen van seksuele intimidatie doorgezet wordt. Ik wil een sociale awareness creëren: seksueel grensoverschrijdend gedrag kán niet en onze maatschappij tolereert dat niet langer. Daar doe je mensen fysiek én mentaal pijn mee, en vaak begint dat al op simpele plekken zoals de kroeg. Via dit project probeer ik mensen licht te shockeren. Dat doe ik aan de hand van de verhalen die ik heb gehoord tijdens de interviews. Deze heb ik omgevormd tot gedichten, die ik op posters heb gedrukt. Je kunt lastig iets bereiken bij mensen door ze een schuldgevoel aan te praten. Ik probeer ze een kans te geven om te veranderen, als ze zelf inzien dat wat ze doen fout is, is de kans ook groter dat ze ervan leren.
Op dit moment is mijn project nog niet waar het moet zijn, ik moet er na mijn afstuderen meer tijd en ruimte voor vinden om het verder te ontwikkelen. Wellicht is er een samenwerking mogelijk met de Gemeente Utrecht. Sociale verandering komt niet snel. Daarvoor heb je trends nodig en daar hoop ik aan bij te dragen! Mannen, durf bij jezelf je eigen gedrag na te gaan en daarvan te leren. Je bent geen slecht persoon, je maakt domme keuzes en daar kan verandering in komen.”
NEELTJE HUIRNE, DOCENT JOURNALISTIEK
“Als ik terugdenk aan wat er mij is overkomen rondom seksueel grensoverschrijdend gedrag in de loop van mijn leven, dan kom ik op een hele lijst met gebeurtenissen. Dat begint al rond mijn middelbare schooltijd, een tijd waarin dit onderwerp sowieso lastig is omdat je nog erg zoekend bent. Toen een jongen na mijn eerste zoen meteen zijn piemel uit zijn broek haalde, wist ik mezelf totaal geen raad. Ik was daar nog helemaal niet klaar voor. Dat ging eigenlijk echt te ver, ik zie hem nog zo voor me in dat gure steegje met zijn broek op zijn enkels.
Zo zijn er door de jaren heen wel meerdere dingen gebeurd. Tijdens een Interrail-reis met vriendinnen stond een man zich af te trekken bij de damestoiletten. Ook ben ik in mijn studententijd een keer op de fiets achtervolgd door een zatte student. Hij is helemaal achter me aan naar huis gefietst en eenmaal thuis sprong hij van zijn fiets en kneep hij in mijn borsten. In die tijd was dit iets wat heel veel gebeurde, al mijn vriendinnen hadden wel zoiets meegemaakt. Ik had altijd in mijn achterhoofd: ik ben een vrouw en daarom overkomt mij dit. Maar het feit dat je je op seksueel grensoverschrijdend gedrag voorbereid is eigenlijk van de zotte.
“Ineens haalde hij zijn piemel uit zijn broek.”
Toen ik het studentenleven inruilde voor een baan bij de NOS, kwam er daarmee geen einde aan de ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Een presentator vroeg op een dag aan me of mijn leren rokje niet broeierig aanvoelde en een andere collega wees me steeds op mijn veranderende uiterlijk in de periode dat ik kinderen kreeg. ‘Geef jij eigenlijk nog borstvoeding, want ze zien er best groot uit.’ Het stomme is dat je er serieus op ingaat in plaats van dat je iemand op zijn plaats zet. Ik voelde me heel lullig, maar wilde tegelijkertijd ook niet zeikerig overkomen. Het is ook echt niet zo dat alle mannen niet deugen, maar heel veel opmerkingen deugen niet. Pas als ik erover nadenk, bekruipt me het gevoel dat ik eigenlijk best heftige dingen heb meegemaakt. Hoewel ik daar destijds niet van wakker lag, houdt dit me nu met terugwerkende kracht wel bezig.
Kijkend naar de toekomst, is de maatschappij rondom seksueel overschrijdend gedrag het activisme al voorbij. Ik verwacht dat mijn dochters minder mee zullen maken dan dat ik heb meegemaakt. Je hoeft je écht niet te schamen als dit je is overkomen. Daarom vind ik het ook belangrijk om er zelf over te vertellen en open over te zijn, zodat ook docenten zichzelf blootgeven. Dus als jou iets overkomt en je hebt het gevoel dat niemand je begrijpt: jawel, er zijn zelfs ook docenten die dit overkomt! Daarom is het zo belangrijk om je hier over uit te spreken. En durf je dat niet tegen degene die je iets aandoet, praat er dan over met een ander. Vertel je verhaal aan iedereen die het horen wil. Zéker ook aan mannen, want vrouwen kennen die verhalen wel. Het is dan aan de mannen om daar iets mee te doen, of vooral eigenlijk niet iets mee te doen.”